Wat is een ETF?

± 7 minuten

Laatste update: 17 dec 2019

Een ETF is een mandje beleggingen dat het koersverloop van een bepaalde beursindex volgt. Omdat ETF’s de index volgen, noemt met het indexbeleggen. De filosofie achter indexbeleggen is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat traditionele beleggingsfondsen vaak een slechter rendement halen dan de index.

Hoe werkt een ETF?

Een ETF (ook wel ‘tracker’ of ‘indextracker’) is het beste te vergelijken met een beleggingsfonds. Zie het als een mandje met aandelen of obligaties.  Het mandje van de ETF bestaat uit exact dezelfde beleggingen als de index in precies dezelfde verhouding. Als de index stijgt of daalt, beweegt het mandje beleggingen van de ETF precies in dezelfde richting mee. Op die manier volgt de ETF het koersverloop van de index. We noemen dit ook wel fysieke ETF’s.

Neem als voorbeeld een AEX ETF. Deze ETF bestaat uit de 25 aandelen van de Nederlandse AEX Index. Stijgt de AEX Index met 5%, dan stijgt de AEX ETF ook met 5%. Daalt de AEX Index, dan daalt ook de AEX ETF. U hoeft dus niet zelf alle aandelen uit de index meer te kopen om in de AEX te beleggen.

Synthetische ETF’s

Naast fysieke ETF’s zijn er ook synthetische ETF’s. Die werken niet met een mandje onderliggende beleggingen. In plaats daarvan wordt met derivatencontracten het rendement van de index nagebootst. Vanwege deze relatief ingewikkelde structuur neemt de populariteit van synthetische ETF’s al een paar jaar af.

Verschillen tussen beleggingsfondsen en ETF’s

ETF’s vertonen veel overeenkomsten met beleggingsfondsen. Toch zijn er een aantal belangrijke verschillen:

• Doelstelling: Het doel van een traditioneel beleggingsfonds is het verslaan van het rendement van een index (actief beleggen). In de praktijk lukt dat vaker niet dan wel. Een ETF heeft als doel om het rendement van een index te volgen in plaats van te verslaan (passief beleggen).
• Kosten: De kosten van ETF’s zijn veel lager dan de kosten van beleggingsfondsen. Om te proberen de index te verslaan, worden beleggingsfondsen actief beheerd door fondsmanagers en analisten die vaak veel transacties uitvoeren; hiervoor betaal je als belegger hogere kosten. Omdat een ETF simpelweg de index nabootst, zijn de kosten erg laag.
• Rendement: Juist omdat de kosten van beleggingsfondsen hoog zijn, lukt het 80% van de fondsen niet om de index te verslaan. In al deze gevallen rendeert een ETF dus beter.
• Verhandelbaarheid: ETF’s kunnen gedurende de openingstijden van de beurs doorlopend worden aangekocht of verkocht. Beleggingsfondsen zijn daarentegen meestal slechts eenmaal per dag verhandelbaar.
• Openheid van zaken: Omdat de samenstelling van een index meestal bekend is, weet een belegger in ETF’s precies waarin hij belegt. Bij beleggingsfondsen zijn de onderliggende beleggingen niet altijd bekend.

De allereerste ETF in 1993

De eerste, succesvolle lancering van een ETF vond plaats in 1993. State Street Global Investors introduceerde de SPDR S&P 500 ETF. Deze ETF volgde de bekende Amerikaanse S&P 500 index. Tot op de dag van vandaag is dit nog steeds een van de grootste en meest verhandelde ETF’s ter wereld.

Waarvoor staan de letters ETF?

De letters ETF staan voor (E)xchange (T)raded (F)und. Exchange Traded betekent ‘verhandeld op de beurs’. Een ETF kan – net zoals een regulier aandeel – gedurende de openingstijden van de beurs worden aangekocht of verkocht. Fund staat voor ‘fonds’, ofwel beleggingsfonds. Net als een beleggingsfonds bestaat een ETF uit een mandje van verschillende soorten beleggingen.

Populariteit ETF’s

Sinds de eerste ETF in 1993 is de populariteit enorm toegenomen. Eind 2009 bereikte het totale belegd vermogen in ETF’s de grens van 1.000 miljard dollar. Eind 2018 stond de teller op bijna 4.700 miljard dollar. Ook het aanbod in ETF’s is gigantisch toegenomen. Inmiddels zijn er bijna 7.000 verschillende ETF’s om uit te kiezen. Enige kennis en kunde is daarom noodzakelijk bij het beleggen in ETF’s.

De soorten ETF’s

ETF’s zijn er in alle soorten en maten. We kunnen ETF’s indelen in een aantal verschillende categorieën. Per categorie worden een aantal voorbeelden genoemd.

• Beleggingscategorieën: aandelen, obligaties, grondstoffen, valuta’s.
• Landen en regio’s: Azië, Eurozone, Nederland, Japan.
• Sectoren: Gezondheidszorg, technologie, consumentengoederen.
• Thematisch: Smallcap (kleine bedrijven), Growth (groeibedrijven), ESG (duurzaam)

De aanbieders van ETF’s

Door de jaren heen zijn veel verschillende aanbieders van ETF’s op de markt gekomen. Dit zorgt enerzijds voor een groot aanbod en genoeg vergelijkingsmateriaal. Aan de andere kant wordt het hierdoor ook steeds lastiger om een geschikte aanbieder en ETF te kiezen. De bekendste en grootste aanbieders op de Europese ETF-markt zijn iShares, Vanguard, SPDR, Lyxor, UBS, Amundi en DWS.

De voordelen van ETF’s

ETF’s zijn niet voor niets enorm populair geworden. Zowel beginnende als professionele beleggers erkennen de vele voordelen van ETF’s.

• Spreiding: Met ETF’s kan gemakkelijk een goed gespreide beleggingsportefeuille worden opgebouwd. Wie bijvoorbeeld een ETF op de MSCI World Index koopt, belegt met één simpele transactie in ruim 1.600 aandelen uit verschillende sectoren over de hele wereld. Een belegger hoeft dus niet zelf al deze aandelen los te kopen. Door breed te spreiden voorkomt u dat slechte resultaten van één bedrijf, sector of regio uw beleggingsresultaten negatief beïnvloeden. Let wel, er zijn ook ETF’s die slechts een hele specifieke markt volgen en daardoor minder goed gespreid zijn.
   
• Lage kosten: De kosten van ETF’s zijn aanzienlijk lager ten opzichte van traditionele beleggingsfondsen. Omdat ETF’s simpelweg een index volgen, zijn er geen kosten voor marktresearch en dure fondsmanagers.
   
• Eenvoud en transparantie: Beleggen in ETF’s is relatief eenvoudig. Het aankopen op de beurs is niet anders dan het aankopen van een aandeel. Daarnaast is op de website van aanbieder veel informatie te vinden over de ETF’s die zij aanbieden. Zo wordt de actuele samenstelling bijvoorbeeld vaak op dagbasis gepubliceerd.
   
• Verhandelbaarheid: ETF’s staan in de regel bekend om hun goede verhandelbaarheid. Net zoals een aandeel kan een ETF gedurende de handelsdag doorlopend worden aangekocht en verkocht. Daarnaast zorgen zogenaamde ‘liquidity providers’ er voor dat er bijna altijd tegen een goede prijs kan worden gehandeld. De spread (kosten op de beurs) is afhankelijk van de populariteit van de ETF en de onderliggende beleggingen.
   
• Thematisch beleggen: Met een ETF kan eenvoudig in een specifiek deel van de beleggingsmarkt worden belegd. Zo zijn er legio ETF’s die een index van een specifieke sector of land volgen. Ook kan met ETF’s eenvoudig duurzaam worden belegd. Zelf een portefeuille van individuele beleggingen samenstellen met een bepaald thema is veel te kostbaar en ingewikkeld.

De nadelen van ETF’s

Het voornaamste nadeel van ETF’s is dat het rendement in de regel nooit hoger wordt dan de index. Als belegger geef je de kans op om de index te verslaan. Bij synthetische ETF’s loopt een belegger tegenpartijrisico wanneer de tegenpartij het beloofde rendement niet kan leveren.

Tot slot bestaat het risico dat het rendement van de ETF te ver achterblijft bij de index die wordt gevolgd. Oorzaken hiervoor zijn vaak kosten en verschillen in samenstelling van de onderliggende beleggingen. Het verschil in rendement tussen de ETF en de index wordt de tracking error of tracking difference genoemd.

Zijn ETF’s een systematisch risico?

Omdat de ETF-industrie enorm is gegroeid, beweren ETF-criticasters dat het een mogelijk systematisch risico vormt voor de financiële markten. Mogelijk zouden ETF’s voor een aandelenbubbel gaan zorgen.

Maar hard bewijs hiervoor bestaat niet. Het lijkt eerder een kwestie van hoge bomen vangen veel wind. De kritiek komt dan ook – niet opvallend – uit de hoek van de actieve beleggers, die de afgelopen jaren flink te duchten hebben onder het succes van ETF’s.

De kosten van ETF’s

De kosten van ETF’s zijn onder te verdelen in doorlopende kosten en eenmalige kosten. De doorlopende kosten worden automatisch in de koers van het product verwerkt.

• Doorlopende beheerkosten: Dit zijn de jaarlijkse kosten die de aanbieder van een ETF in rekening brengt voor het beheer van de ETF. Meestal is dit een percentage van het belegd vermogen. Gemiddeld bedragen deze zo’n 0,20% per jaar. De doorlopende beheerkosten worden ook wel ‘Lopende kosten’ of ‘Total Expense Ratio’ (TER) genoemd. Dit percentage is terug te vinden op de website van de aanbieder, de factsheet of de Essentiële beleggersinformatie (EBI of KIID).
• Doorlopende interne transactiekosten: Dit zijn de transactiekosten die de ETF zelf maakt om de beleggingen aan te kopen en in overeenstemming te houden met de index. Dit betreft eveneens een percentage dat gemiddeld uitkomt op 0,03%. Dit percentage moet apart worden opgevraagd bij de aanbieder.
• Eenmalige transactiekosten (broker): Om een ETF aan te kopen of te verkopen betaal je als belegger transactiekosten. Deze zijn afhankelijk van de broker, bank of vermogensbeheerder waar u handelt. Op uw transactienota staan de transactiekosten per transactie vermeld.
• Eenmalige spreadkosten (beurs): Dit zijn de impliciete kosten die u op de beurs betaald bij een transactie in een ETF. Dit is de zogenaamde spread; het verschil tussen de aan- en verkoopprijs (bied- en laatkoers) op de beurs. Bij ETF’s waarin veel wordt gehandeld, is de spread in de regel kleiner en de kosten dus lager.

Hoe te beleggen in ETF’s

Om zelf te beleggen in ETF’s heeft u een beleggingsrekening nodig bij een broker of bank. Voorbeelden hiervan zijn BinckBank, ING, ABN, DEGIRO en Lynx. Vervolgens kunt u zelf aan- en verkooporders inleggen.

Besluit u uw geld te laten beleggen, dan kan dit ook in ETF’s. Veel professionele vermogensbeheerders maken tegenwoordig gebruik van ETF’s.